شیرتوپی چیست؟
بال ولو چیست؟
شيرتوپی يا ball valve اين نوع شيرها ضربه اي نيز ناميده مي شوند . شير هايي هستند کهبا حركت چرخشي کار میکنند كه در آنها از یک دیسک کروی چرخان برای کنترل جریان عبوری استفاده می‌شود كه اين دیسک ها براي باز و بسته كردن جريان مورد استفاده قرار ميگيردکه توان تحمل فشار تا حدود ۱۰۰۰ بار را داراست.
Ball Valve ها شـيرهاي ساده هسـتند كه برای قـطع و وصـل کردن جریان از يك قطـعه توپي شكل براي متوقف كردن و راه اندازي دبي سيال استفاده ميشود که با چرخش ساقه شير به سمت موقعيت بازشدن توپي می چرخد و سوراخي كه در وسط آن تعبيه شده است در مسير ورود و خروج سيال قرار ميگيرد و در نتيجه سيال از شير عبور ميكند. وقتيكه توپي آنگونه ایی بچرخد كه سوراخ آن عمود بر مسير سيال قرارگيرد، دبي سيال متوقف ميگردد. وقتي كه توپي ، در موقعـيت نيمه باز قرار گيـرد، جريان آشـفتهاي در شير ايجاد ميشود اين مشخصه باعث محدوديت كاربرد Ball Valve ميگردد. بنابراين ، این نوع از شیرآلات صنعتی در سیالهایی که قرار است كاملاً باز يا كاملاً بسته باشد ، بكار میروند.
در Ball Valve هايي كه در صنعت نفت و گاز بكار مي روند ممكن است از عملگرهاي مختلفي به منظور كنترل مستقيم يا از راه دور شير استفاده شود. متداولترين اين عملگرها يا بصورت دستي بوده و يا توسط يك موتور كار مي كنند. شيرهاي دستي داراي يك چرخ يا اهرم دستي مي باشند كه مستقيماً يا از طريق يك گيربكس به ساقه شير وصل ميشوند. با حركت ساقه شير به اندازه يك قوس ۹۰ درجه، شير باز يا بسته ميشود.
در بيشترآنها عمل كردن شير در حالتي روي ميدهد كه دسته شير تا ۹۰ درجه بچرخد. برخي ازBall valve ها داراي عملگرهايي هستند كه بصورت دنده خورشيدي کار ميكنند. اين نوع از دنده ها به شير اجازه ميدهند كه از دستـه كوچكتري استفاده كنند ولي نيروي حاصله از آنها به اندازه يك شير بزرگ ميباشد. از شير توپي براي كنترل جريان در زماني كه سيال فقط گاز باشد ميتوان استفاده كرد.
مسیر ورود سیال به دو صورت امکان پذیر است . نخست آنکه بصورت کاهش در سطح مقطع که یک ارفیس Orifice داریم که حفره روی گوی، کمتر از ورودی و خروجی شیر میباشد.
دوم آنکه بصورت مسیر کاملا” باز که حفره روی گوی به اندازه قطر ورودی و خروجی شیر است.
از مزایای مهم جهت استفاده از این نوع ولو ها ، عمل كردن در نسبت یک به چهارم بسته بودن و باز بودن مجراي توپي ، يكپارچه بودن قطعات آن و عدم نياز به روانكاري، عمل كردن سريع در باز و بسته شدن ، وزن كم ،ساختمان فشرده ،نصب و بهره برداري آسان، تغيير سریع جهت جريان، گشتاور پايين مورد نياز جهت باز و بسته كردن و در نهایت ، قیمت پایین تر نسبت به سایر شیر هاست.
